Tin tức

Phân loại rác tại nguồn là một giải pháp quan trọng nhằm giảm thiểu ô nhiễm môi trường, tiết kiệm tài nguyên và thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn. Việc phân loại rác đã được quy định trong các văn bản pháp luật từ những năm gần đây, và sẽ chính thức trở thành yêu cầu bắt buộc từ ngày 1/1/2025. Do đó, việc nắm rõ các quy định pháp luật không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn tránh các mức xử phạt hành chính khi không tuân thủ.

1. Quy định pháp luật về việc phân loại rác nguồn

Nhà nước đã xây dựng lộ trình pháp lý nhằm từng bước triển khai việc phân loại rác tại nguồn, tạo điều kiện để cá nhân, tổ chức thích nghi và thực hiện đúng quy định. Lộ trình này bao gồm các mốc quan trọng sau:

• Ngày 17/11/2020, ban hành Luật Bảo vệ môi trường 2020: Quy định bắt buộc phân loại rác tại nguồn được chính thức đưa vào Luật Bảo vệ môi trường 2020. Theo đó, việc phân loại rác là yêu cầu bắt buộc và phải hoàn thành chậm nhất vào 31/12/2024, sau đó sẽ chính thức áp dụng từ 1/1/2025.
•  Ngày 07/7/2022, ban hành Nghị định 45/2022/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường: Ban hành các mức xử phạt hành chính đối với hành vi không thực hiện phân loại rác tại nguồn, làm cơ sở để tăng cường giám sát và chế tài xử lý vi phạm.
• Ngày 02/11/2023, ban hành Công văn số 9368/BTNMT-KSONMT: hướng dẫn kỹ thuật về phân loại chất thải rắn sinh hoạt
• Từ ngày 1/1/2025 – Chính thức áp dụng bắt buộc về việc phân loại rác tại nguồn.

Kể từ thời điểm này, mọi cá nhân, hộ gia đình, tổ chức bắt buộc phải phân loại rác đúng quy định, nếu không sẽ bị xử phạt theo khung pháp lý hiện hành.

2. Quy định về phân loại, lưu giữ, chuyển giao chất thải rắn sinh hoạt

Theo Điều 75 Luật Bảo vệ môi trường 2020, chất thải rắn sinh hoạt từ hộ gia đình, cá nhân phải được phân loại, lưu giữ và chuyển giao theo quy định để đảm bảo quản lý hiệu quả và bảo vệ môi trường. Cụ thể:

a. Nguyên tắc phân loại chất thải rắn sinh hoạt:

• Chất thải có khả năng tái sử dụng, tái chế.
• Chất thải thực phẩm.
• Chất thải rắn sinh hoạt khác.

b. Quyền hạn của địa phương: Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định việc phân loại cụ thể chất thải rắn sinh hoạt quy định tại Điều 75.1.(c) Luật Bảo vệ môi trường 2020 trên địa bàn theo hướng dẫn của Bộ Tài nguyên và Môi trường; có chính sách khuyến khích việc phân loại riêng chất thải nguy hại trong chất thải rắn sinh hoạt phát sinh từ hộ gia đình, cá nhân.

c. Đối với hộ gia đình, cá nhân ở đô thị:

• Phải chứa, đựng rác sau phân loại trong bao bì phù hợp.
• Chất thải rắn có khả năng tái sử dụng, tái chế → chuyển giao cho tổ chức, cá nhân tái sử dụng, tái chế hoặc đơn vị thu gom.
• Chất thải thực phẩm và chất thải rắn sinh hoạt khác → phải chứa đựng trong bao bì theo quy định → chuyển giao cho cơ sở có chức năng thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt. Chất thải thực phẩm có thể được sử dụng làm phân bón hữu cơ, làm thức ăn chăn nuôi.

d. Đối với hộ gia đình, cá nhân ở nông thôn:

• Khuyến khích tận dụng chất thải thực phẩm làm phân bón, thức ăn chăn nuôi.
• Chất thải rắn có khả năng tái sử dụng, tái chế → chuyển giao cho tổ chức, cá nhân tái sử dụng, tái chế hoặc đơn vị thu gom.
• Rác khác và chất thải thực phẩm không tái sử dụng →chuyển giao cho cơ sở có chức năng thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt.
• Chất thải rắn sinh hoạt khác phải được chứa, đựng trong bao bì theo quy định và chuyển giao cho cơ sở có chức năng thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt.

Theo đó, QĐPL khuyến khích áp dụng quy định đô thị vào khu vực nông thôn.

e. Chất thải cồng kềnh: UBND cấp tỉnh quy định việc thu gom, vận chuyển, xử lý.

f. Vai trò giám sát, vận động: UBMTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội vận động, giám sát việc phân loại rác tại nguồn.

3. Phân loại chất thải rắn sinh hoạt

Theo Công văn số 9368/BTNMT-KSONMT ngày 02/11/2023 của Bộ Tài nguyên và Môi trường, đã có hướng dẫn kỹ thuật chi tiết về phân loại chất thải rắn sinh hoạt. Trong đó, Chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH) được phân loại thành 3 nhóm chính:

Nhóm 1. Chất thải có khả năng tái sử dụng, tái chế

• Giấy thải: Hộp, túi, lọ, ly,… (Loại bỏ nước, ép dẹt); Báo cũ, bìa carton, lõi giấy vệ sinh... (Loại bỏ thực phẩm, ép dẹt).
• Nhựa thải: Bao bì nhựa, đồ dùng nhựa... (Loại bỏ sản phẩm, thu gọn).
• Kim loại thải: Hộp kim loại, xoong nồi... (Loại bỏ sản phẩm, xếp gọn).
• Thủy tinh thải: Chai lọ thủy tinh, bình hoa, thủy tinh khác... (Loại bỏ sản phẩm, xếp gọn, tránh va đập).
• Vải, đồ da: Quần áo, giày dép, rèm cửa... (Tái sử dụng nếu sạch, thu gọn).
• Đồ gỗ: Đồ chơi, vật trang trí... (Tái sử dụng hoặc thu gọn, giảm kích thước).
• Cao su: Đồ chơi cao su (Tái sử dụng nếu còn nguyên vẹn, thu gọn), săm lốp... (Bó gọn).
• Thiết bị điện, điện tử: Điện thoại, máy tính, tủ lạnh... (Giữ nguyên hình dạng, không tháo rời).

Nhóm 2. Chất thải thực phẩm

• Thức ăn thừa, thực phẩm hư hỏng: Đựng trong bao bì kín, tránh rò rỉ.
• Rau, củ, quả, thịt cá bỏ đi: Đảm bảo chứa trong bao bì kín, hạn chế mùi phát tán.

Nhóm 3. Chất thải rắn sinh hoạt khác

• Chất thải nguy hại: Bao bì thuốc bảo vệ thực vật, pin, bóng đèn... (Lưu giữ an toàn, không đập vỡ).
• Chất thải cồng kềnh: Tủ, giường, cành cây... (Giảm kích thước trước khi chuyển giao).
• Chất thải khác: Xỉ than, tã bỉm, khẩu trang... (Đựng kín, thu gọn tránh rơi vãi).

Các nhóm chất thải này cần được phân loại, lưu giữ và chuyển giao đúng quy định để đảm bảo vệ sinh môi trường và tránh bị xử phạt theo quy định pháp luật.

4. Quy định xử phạt về phân loại rác thải nguồn theo Nghị định 45/2022/NĐ-CP

Theo Khoản 7 Điều 79 Luật Bảo vệ Môi trường 2020, việc phân loại chất thải rắn sinh hoạt theo Điều 75 Luật này phải được thực hiện chậm nhất là ngày 31/12/2024. Từ ngày 01/01/2025, việc phân loại rác trở thành nghĩa vụ bắt buộc đối với các hộ gia đình và cá nhân.

Công văn số 9368/BTNMT-KSONMT năm 2023 của Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng nêu rõ, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có trách nhiệm tuyên truyền và triển khai phân loại chất thải rắn sinh hoạt. Mọi tổ chức, cơ quan và cộng đồng phải thực hiện việc phân loại này theo đúng quy định trước ngày 31/12/2024.

Đối với hành vi không thực hiện phân loại chất thải rắn sinh hoạt theo quy định, Khoản 1 Điều 26 Nghị định 45/2022/NĐ-CP quy định mức xử phạt hành chính đối với cá nhân và hộ gia đình không phân loại rác đúng cách hoặc không sử dụng bao bì chứa chất thải rắn sinh hoạt theo quy định sẽ bị phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng.

Kết luận: Việc phân loại rác tại nguồn là bước tiến quan trọng trong công tác bảo vệ môi trường, giảm tải áp lực lên các bãi rác và thúc đẩy tái chế. Người dân và các tổ chức cần nắm rõ quy định pháp luật và thực hiện đúng để tránh các mức xử phạt.